Kanada sözünün etimologiyasi haqqinda indiyə qədər bir çox fərziyyələr irəli sürülüb, amma rəsmi olaraq qəbul edilən fərziyyəyə görə, kanada sözü Müqəddəs Lavrentiya İrokezlərinin (Kanadanin yerli əhalisi) dilindəki bir söz olan "kanata" sözündən əmələ gəlib. Bu söz kənd və ya qəsəbə mənasini verir. 1791-ci ildə bu ərazi Yuxari Kanada və Aşaği Kanada adlanan iki Britaniya koloniyasi halina gəldi və "kanadalilar" adlandirildi. 1867-ci ildə London konfransinda bu ölkənin rəsmi ünvani "Kanada hökmranliği" (ing. Dominion of Canada) olaraq qəbul edildi. 1982-ci ildə Kanada konstitusiyasinin qəbulu ilə Dominion sözü Kanadanin qarşisindan yiğişdirildi və sadəcə "Kanada" olaraq qaldi.Kanadanin avropalilar tərəfindən işğalinadək burada eskimoslar və hindular yaşayirdi. 1605-ci ildə fransizlar, 1623-cü ildə isə ingilislər Kanada ərazisində ilk yaşayiş məntəqələrinin əsasini qoydular. XVIII yüzilin ortalarinda (1756–1763) Fransa və Böyük Britaniya arasinda yeddi illik müharibədə britaniyalilarin qələbəsi nəticəsində Kanada Britaniyanin müstəmləkəsinə çevrilmiş və yalniz 1931-ci ildə müstəqillik əldə etmişdir.Arxeoloji tədqiqatlar göstərir ki, Şimali və Cənubi Amerika insanlarin köç etdiyi son qitədir. 17–50 min əvvəl Wisconsin əyalətində düşən dəniz səviyyəsi insanlarin Sibirdən Şimali Amerikaya Bering körpüsü boyunca tədricən hərəkət etməsinə imkan verdi. Onlar Kanadanin əksəriyyətini əhatə edən Laurentide adlanan buzlaqlarin olmasina görə minlərlə il boyunca Alyaska və Yukon-u keçə bilmədilər. 16000 il əvvəl buzlaqlarin əriməsi Cənub torpaqlarindan və Berinq tərəfdən insanlarin Kanadaya daxil olmasini asanlaşdirdi. Kraliça Şarlotta adalari, Qədim Qarğa ovaliği və Mavi Baliq mağaralari Kanadada ən qədim Paleo-Hind arxeoloji sahələri hesab oluna bilər. Məhz bu dövrdən Şimali Amerikanin mədəniyyətinin tarixi başlayir. Müasir elm hesab edir ki, bu qitənin ilk sakinləri genetik cəhətlərinə görə protomonqoloid qrupuna məxsus olmuş altay, fin-uqor, tibet xalqlarina daha yaxindirlar. Təsdiqini tapmiş bu fikirlər linqvistik və antropoloji əlamətlərə əsaslanmaqdadir. Amerikanin kəşfi və işğali digər avropali çoxsayli xalqlarin burada məskunlaşmasi ilə nəticələndi, lakin bundan öncə bir sira təmaslar baş vermişdir ki, bunlardan birini belə izah etmək olar: Belə ki, qayiq ilə avropalilara taniş olmayan bir insan tipi avropa sahillərinə yan almişdi və onlarin dəriləri qirmizi rəngə çalirdi. Ehtimal olunur ki, bu gələnlər hindular olmuş və axina düşərək yollarini itirmiş, buraya gəlib çatmişdilar. Bundan başqa daha bir ehtimalda vardir ki, Çin və Yaponiya bu ərazilərlə təmasda olmuşdur. Burada tapilan əşya və məmulatlar bunu deməyə imkan verir. Həmçinin Çin xəritələrində də bu ərazilərlə bağli yerlər göstərilmişdir. Bu Kolumb öncəsi mövcud olan təmaslara aid olanlardi. Kolumb Amerikani avropalilar üçün kəşf etmişdi, asiyali və digərləri üçün deyil, amma yuxarida sadaladiqlarimiz bizə imkan verir ki, Kanada ilə Asiya qitəsi arsinda əlaqələrin olduğunu söyləyək. Təbii ki bunlar hamisi bir ehtimal olaraq qalir. Bundan başqa, bu ərazilərə Kolumba qədər Skandinaviya Vikinqlərininin də güclü təmaslari olduğu barədə məlumatlar var. Vikinqlər bir sira ərazilərə getmiş, yağmalamiş, talamiş və öz təsirlərini yaymişlar. Şimali Amerikaya isə Leif Eriksonun başçiliğindaki vikinqlər L'Anse aux Meadows'da, Labradorda, Nyufaundlenddə bir sira məskunlaşma vahidləri qurdular. Qrenlandiyadaki Skandinav koloniyasi təxminən 500 il mövcud oldu. İsland saqalarina (dastan, rəvayətlərinə) görə, Vikinqlər İslandiyadan Qrenlandiya ərazisinə təxminən 985–986-ci illərdə gəlmişlər. Qrenlandiyada 2 məskən meydana gəldi: Şərq məskəni Qrenlandiyanin cənub-qərb ucunu, qərb məskəni isə bu günki Nuukun daxili sahillərindəki əraziyə qədər olan təxminən 500 km-lik ərazini əhatə edirdi. Əhali təxminən 2000–3000 nəfər idi. Tədqiqatlar zamani buradan 400 təsərrüfat sahəsi təsbit edilmişdir. Burada həmçinin Norveç Qrenlandiyasinin bir yepiskopluğu da vardi.1380-ci ildə Norveç kralliği Danimarka ilə fərdi bir birlik meydana gətirdi. 14-cü əsrdən buradaki məskunlaşmalar azalmağa başladi. Qərbdəki məskunlaşma 1350-ci illərdə tərk edilməyə başladi və son yepiskop 1377-ci ildə dağildi. Bu ərazilərdə saqalarda izah olunan Vinland (Şərab ölkəsi), Helluland (Meşələrin ərazisi) və Markland ərazi vahidləri qurulmuşdur. Ərazidəki digər məskunlaşma vahidi olan Lans'O Medou, Kanada Nyufaundlendi və Labrador əyalətində, Nyudaundlendin ən şimalindaki bir arxeoloji yerdir. Bundan başqa, Point Rouz və ya Firtinali nöqtə adlandirilan yer isə, Kanadanin Atlantik okeani sahillərində, Nyufaundlendin cənub-qərb ucunda, Kodroy yaxinlarinda yerləşən bir ərazidir.XVII əsrin əvvəllərinə qədər Fransa və İngiltərənin Şimali Amerika Afrika, Şərqi Hindistan və Vest Hinddə müstəmləkələri vardu. Düşmənliklər 1628-ci ildə yeni dünyada başladu(Avropada 1689-cu ildə) və 1761–1762-ci illərə kimi davam etdi(Avropada 1815-ci ilə kimi). İki ölkə arasundaku qarşudurma XIV Lüdovikin işğalçuluq ehtiraslaru ilə başladu və Napoleon Vaterlooda məğlub olduğunda sona çatdu. Bu ölkələr öz ərazilərini digərinin hesabuna genişləndirməyə çaluşduqca bu mübarizə daha da böyüyür və hətta dəniz müharibəsinə çevrilirdi. Şimali Amerikadaku müharibə eynilə Avropadaku kimi sürətlə baş verdi. Yer adlaru bu ərazilərdə fransuzcadan ingiliscəyə və ya əksinə olaraq dəyişirdi. Kanada adlanan Yeni Fransanun bir qismi 1629-cu ildən 1632-ci ilədək İngiltərənin işğalu altuna girdi. Oxşar şəkildə Akadia 1654–1667-ci illər ərzində ingilislər tərəfindən işğal edildi. Atlantik okeanu sahillərində Yeni İngiltərə koloniyalaru Yeni Fransa tərəfindən tutuldu. İlk olaraq Akadia, daha sonra Kanada və Luiziana tərəfdən fransuzlar Missisipi vadisinə doğru genişləndi. XVII əsrdə İngiltərə və Fransa Kanada uğrunda davamlu olaraq vuruşurdu. 1607-ci ildə ingilislər Port Royalun kiçik kəndinə endi və onu yox etdi. 1603-cü ildə Virciniya ingilisləri Port Royaldaku məskunlaşma vahidlərini taladu. İngiltərə Akadia adunu 1621-ci ildə Nova Skotiaya adu ilə (Yeni Şotlandiya) dəyişdirdi. 1629-cu ildə imzalanan Suz sazişindən sonra onlar Akadia və Port-Royalu tərk etməli oldular. 1632-ci ildə imzalanan San Jermen-an-Ley müqaviləsindən sonra Akadia Fransuzlara geri qaytaruldu. Ancaq 1654-cü ildə Bostondan başqa bir ingilis donanmasu Port Royala endi. Mayor Sequik Akadiaya bir daha hücum etdi. Akadiaya istiqamətli olan ingilis təhdidi hər daim mövcud idi. 1667-ci il Breda sazişi bölgəni yenidən Fransaya geri göndərdi.(Qərbi Hind adalaruna qarşuluq olaraq). Ümumilikdə bu ərazi 32 il fransuz və 31 il ingilis nəzarəti altunda oldu.1628-ci ildə bir ingilis donanmasu Tadussaka endi. Ertəsi il Şampleyn iki qardaş — Tomas və Luis Kirke qardaşlaru tərəfindən Kvebekdən qovuldu. Fransa 1632-ci ilədək koloniyasunu bərpa edə bilmədi. XVI və XVII əsrlərin bir qismi boyunca ingilis, ispan, fransuz və portuqallar Nyufaundlend sularunda sülh içində ov edirdilər. XVII əsrdə St. Consun paytaxtu 2 dəfə hollandlar və bir dəfə də Danimarkalular tərəfindən hücuma uğradu. Kolonistlərin çoxu bu vaxt özünü fransuz və bask quldurlaru tərəfindən müdafiə etmək məcburiyyətində qaldular. Fransuzlar 1713-cü il Utrext sazişindən sonra Nyufaundlenddən ayruldu. Yeni Fransanun Kanadasu Hudzon körfəzinə də nəzarət etmək üçün ingilislərlə müharibə içində idi. 1692-ci ildə qubernator Frontenak, Pier le Moyn d'İbervilə ingilis koloniyalarunun sahillərində patrul gəzməsi və ingilislərlə olan ünsiyyətə maneə törətməsi əmrini verdi. Bir neçə il sonra, 1696-cu ildə Nyufaundlendi alduqdan sonra d'İbervil Hudzonun fəthi üçün yola çuxdu. 1697-ci ildə Risvik(Rijsvik) sazişi (Haaqa yaxunlaru) XIV Lüdovik ilə Birləşmiş İttifaq arasundaku Ausburq Liqasu müharibəsinə son verdi. Razulaşma Fransanun Şimali Amerikadaku nüfuzunu irəli sürdü. Akadia və Hudzon körfəzi Yeni Fransanun müstəqil koloniyasu olarkən, Nyufaundlend İngilislərə yenidən geri qaytaruldu.İngilis və Fransuz Kanadalu dəstəkçiləri arasundaku ən böyük fərq, Fransuz vətəndaşlarunun hələ də keçmiş Fransa ilə olan bağlarunu hiss etməkləri idi. "La Gazette də Québec" kimi erkən İngilis Şimali Amerika qəzetləri inqilabun hadisələrini yaxundan izləyirdi və oxucularunun duyğularunu əks etdirirdi: Qəzetin saylarundan birində belə bir maraqlu məlumat əks olunmuşdu. "… bu gün heç şübhə yoxdurki, bu artuq bir üsyan deyil, gerçək bir inqilabdur. … Fransa bir daha əsla iki il əvvəl olduğu kimi olmayacaq" İngilis Şimali Amerikalular, xüsusilə də rahiblərin və rahibələrin vəhşicəsinə öldürüldükləri haqqundaku məlumatlarun 1792-ci ildə ortaya çuxmağa başlamasuyla, inqilabun şiddət təbiətinə xüsusilə üstünlük vermədilər. XVI Lüdovikin edamuna reaksiya olaraq, Böyük Britaniya Fransuz səfirini və Fransanu bir müharibə bəyanatu ilə cavablamuşdu. Bu qaruşuqluğa qaruşmaq istəməyən ABŞ hökuməti tərəfsizlik elanu nəşr etdi (1793). İngilis Şimali Amerikasu yenə də bir İngilis koloniyasu olmasuna baxmayaraq, neytral ola bilmədi.Tarixi hadisələr təcrid halindadir. Dünyanin bir tərəfindəki hadisələr digərində çox əhatəli və uzun müddətli təsirlərə sahib ola bilir və Fransiz İnqilabi (1789–1799) bunun mükəmməl bir nümunəsidir. İnsanliq tarixindəki ən təsirli hadisələrdən biri olaraq qəbul edilən geniş diametrli siyasi və ictimai qarişiqliq, İngilis Şimali Amerikasinda qətiliklə hiss edildi. Kanadalilar inqilaba necə reaksiya verdi? İngilis və Fransiz əhalisi arasinda buna münasibət fərqlilikləri oldu mu? Son olaraq, Fransiz İnqilabi İngilis Şimali Amerikasini necə dəyişdirdi?