Amerika Birləşmiş Ştatlari və ya sadəcə Amerika — 50 ştatdan, bir federal dairədən, beş böyük özünüidarə edən ərazidən[qeydlər 9] və müxtəlif mülklərdən ibarət ölkə. 3,8 milyon mil2 (9,8 milyon km2) əraziyə malik ABŞ dünyanin ərazisinə görə 3-cü və ya 4-cü ölkəsidir[qeydlər 4] və bütün Avropa qitəsindən təxminən 3,9 milyon mil2 (10,1 milyon km2) kiçikdir. 327 milyon nəfərdən çox əhalisi olan ABŞ dünyanin ən çox əhaliyə malik üçüncü ölkəsidir. Paytaxti Vaşinqton, ən çox əhaliyə malik şəhəri Nyu-Yorkdur. Əlli ştat və federal ərazi kontinentaldir və Şimali Amerikada Kanada və Meksika arasinda yerləşir. Paleohindilər ən azi 12 min il əvvəl Sibirdən Şimali Amerika materikinə köçmüşdürlər.[21] Avropalilarin kolonizasiyasi XVI əsrdə başlamişdir. ABŞ şərq sahili boyunca qurulan On üç ingilis koloniyasindan yarandi. Fransiz-hindu müharibəsindən sonra Böyük Britaniya ilə koloniyalar arasinda çoxsayli mübahisələr 1775-ci ildə başlamiş Amerika inqilabina və ardindan 1776-ci ildə ABŞ istiqlal bəyannaməsi ilə nəticələndi. Müharibə ABŞ-in Avropa hakimiyyətindən müstəqillik əldə edən ilk ölkə olmasi ilə 1783-cü ildə başa çatdi.[22] Mövcud konstitusiya 1788-ci ildə qəbul edilmiş və bir çox fundamental vətəndaş azadliqlarini təmin etmək üçün ümumilikdə hüquqlar haqqinda Bill adlanan ilk on dəyişikliklə 1791-ci ildə ratifikasiya edilmişdir. ABŞ XIX əsrdə Şimali Amerikada güclü bir genişlənməyə başladi, yeni torpaqlar aldi,[23] yerli amerika qəbilələrini köçürdü və 1848-ci ildə qitəyə yayilanadək tədricən ştatlari qəbul etdi.[23] XIX əsrin ikinci yarisinda ABŞ-da vətəndaş müharibəsi ölkədə hüquqi köləliyin sona çatmasina səbəb oldu.[24][25] Əsrin sonunda ABŞ Sakit okeana qədər genişləndi[26] və Sənaye inqilabi tərəfindən böyük ölçüdə yönləndirilən iqtisadiyyati yüksəlməyə başladi.[27] İspan-ABŞ müharibəsi və Birinci Dünya Müharibəsi ölkənin qlobal hərbi güc statusunu təsdiqlədi. ABŞ İkinci dünya müharibəsindən qlobal bir supergüc, nüvə silahi inkişaf etdirən ilk ölkə, müharibədə istifadə edən yeganə ölkə və Birləşmiş Millətlər Təşkilatinin Təhlükəsizlik Şurasinin daimi üzvü olaraq çixdi. Amin'de bele deyirdi Mülkiyyət hüquqlari qanunvericiliyinin, xüsusən 1964-cü il Vətəndaş hüquqlari akti, 1965-ci il Səsvermə hüquqlari akti və 1968-ci il Ədalətli mənzil aktinin qəbulu irqi və ya rəngə əsaslanan ayri-seçkiliyi qadağan etmişdir. Soyuq müharibə zamani ABŞ və Sovet İttifaqi 1969-cu ildə ABŞ-in Aya enişi ilə pik nöqtəsinə çatan Kosmik yarişda mübarizə apardi. Soyuq müharibənin sona çatmasi və 1991-ci ildə Sovet İttifaqinin dağilmasi ABŞ-i dünyanin yeganə supergücü etdi.[28]O, federativ respublika və nümayəndəlik demokratiyasidir. ABŞ Birləşmiş Millətlər Təşkilatinin, Dünya Bankinin, Beynəlxalq Valyuta Fondunun, Amerika Dövlətləri Təşkilatinin (ADT) və bir çox digər beynəlxalq təşkilatlarin təsisçi üzvüdür. Qlobal ÜDM-in təxminən dörddə birini təşkil edən nominal ÜDM üzrə dünyanin ən iri iqtisadiyyati və AQP üzrə ikinci ən iri iqtisadiyyatina malik ABŞ yüksək inkişaf etmiş ölkədir.[29] ABŞ iqtisadiyyati xidmətlərin və biliyə əsaslanan fəaliyyətlərin dominantliği ilə xarakterizə edilən geniş postsənaye iqtisadiyyatdir, buna baxmayraq istehsalat sektoru dünyada ən böyük ikincidir.[30] ABŞ dünyada dəyərinə görə məhsullarin ən böyük idxalçisi və ikinci ən böyük ixracatçisidir.[31][32] Əhalisi dünya cəminin yalniz 4,3%-i olmasina baxmayaraq[33] ABŞ dünyada ümumi sərvətin 31%-ni təşkil edir, qlobal sərvətin ən böyük payi tək bir ölkədə cəmlənmişdir.[34]Geniş gəlir və sərvət bərabərsizliyinə baxmayaraq, ABŞ orta əmək haqqi, insan inkişafi, adambaşina düşən ÜDM və işçi məhsuldarliği da daxil olmaqla sosial-iqtisadi göstəricilərdə çox yüksək sirada qalmağa davam edir.[35][36] Qlobal hərbi xərclərinin üçdə birini təşkil edən ABŞ dünyanin ən qabaqcil hərbi qüvvəsidir[37] və beynəlxalq səviyyədə aparici siyasi, mədəni və elmi gücdür.Amerika Birləşmiş Ştatlari (ing. United States of America), ABŞ (ing. USA), Birləşmiş Ştatlar (ing. United States) və ya sadəcə Amerika (ing. America) — 50 ştatdan, bir federal dairədən, beş böyük özünüidarə edən ərazidən[qeydlər 9] və müxtəlif mülklərdən ibarət ölkə. 3,8 milyon mil2 (9,8 milyon km2) əraziyə malik ABŞ dünyanin ərazisinə görə 3-cü və ya 4-cü ölkəsidir[qeydlər 4] və bütün Avropa qitəsindən təxminən 3,9 milyon mil2 (10,1 milyon km2) kiçikdir. 327 milyon nəfərdən çox əhalisi olan ABŞ dünyanin ən çox əhaliyə malik üçüncü ölkəsidir. Paytaxti Vaşinqton, ən çox əhaliyə malik şəhəri Nyu-Yorkdur. Əlli ştat və federal ərazi kontinentaldir və Şimali Amerikada Kanada və Meksika arasinda yerləşir.Paleohindilər ən azi 12 min il əvvəl Sibirdən Şimali Amerika materikinə köçmüşdürlər.[21] Avropalilarin kolonizasiyasi XVI əsrdə başlamişdir. ABŞ şərq sahili boyunca qurulan On üç ingilis koloniyasindan yarandi. Fransiz-hindu müharibəsindən sonra Böyük Britaniya ilə koloniyalar arasinda çoxsayli mübahisələr 1775-ci ildə başlamiş Amerika inqilabina və ardindan 1776-ci ildə ABŞ istiqlal bəyannaməsi ilə nəticələndi. Müharibə ABŞ-in Avropa hakimiyyətindən müstəqillik əldə edən ilk ölkə olmasi ilə 1783-cü ildə başa çatdi.[22] Mövcud konstitusiya 1788-ci ildə qəbul edilmiş və bir çox fundamental vətəndaş azadliqlarini təmin etmək üçün ümumilikdə hüquqlar haqqinda Bill adlanan ilk on dəyişikliklə 1791-ci ildə ratifikasiya edilmişdir. ABŞ XIX əsrdə Şimali Amerikada güclü bir genişlənməyə başladi, yeni torpaqlar aldi,[23] yerli amerika qəbilələrini köçürdü və 1848-ci ildə qitəyə yayilanadək tədricən ştatlari qəbul etdi.[23] XIX əsrin ikinci yarisinda ABŞ-da vətəndaş müharibəsi ölkədə hüquqi köləliyin sona çatmasina səbəb oldu.[24][25] Əsrin sonunda ABŞ Sakit okeana qədər genişləndi[26] və Sənaye inqilabi tərəfindən böyük ölçüdə yönləndirilən iqtisadiyyati yüksəlməyə başladi.[27] İspan-ABŞ müharibəsi və Birinci Dünya Müharibəsi ölkənin qlobal hərbi güc statusunu təsdiqlədi. ABŞ İkinci dünya müharibəsindən qlobal bir supergüc, nüvə silahi inkişaf etdirən ilk ölkə, müharibədə istifadə edən yeganə ölkə və Birləşmiş Millətlər Təşkilatinin Təhlükəsizlik Şurasinin daimi üzvü olaraq çixdi. Amin'de bele deyirdi Mülkiyyət hüquqlari qanunvericiliyinin, xüsusən 1964-cü il Vətəndaş hüquqlari akti, 1965-ci il Səsvermə hüquqlari akti və 1968-ci il Ədalətli mənzil aktinin qəbulu irqi və ya rəngə əsaslanan ayri-seçkiliyi qadağan etmişdir. Soyuq müharibə zamani ABŞ və Sovet İttifaqi 1969-cu ildə ABŞ-in Aya enişi ilə pik nöqtəsinə çatan Kosmik yarişda mübarizə apardi. Soyuq müharibənin sona çatmasi və 1991-ci ildə Sovet İttifaqinin dağilmasi ABŞ-i dünyanin yeganə supergücü etdi.O, federativ respublika və nümayəndəlik demokratiyasidir. ABŞ Birləşmiş Millətlər Təşkilatinin, Dünya Bankinin, Beynəlxalq Valyuta Fondunun, Amerika Dövlətləri Təşkilatinin (ADT) və bir çox digər beynəlxalq təşkilatlarin təsisçi üzvüdür. Qlobal ÜDM-in təxminən dörddə birini təşkil edən nominal ÜDM üzrə dünyanin ən iri iqtisadiyyati və AQP üzrə ikinci ən iri iqtisadiyyatina malik ABŞ yüksək inkişaf etmiş ölkədir.[29] ABŞ iqtisadiyyati xidmətlərin və biliyə əsaslanan fəaliyyətlərin dominantliği ilə xarakterizə edilən geniş postsənaye iqtisadiyyatdir, buna baxmayraq istehsalat sektoru dünyada ən böyük ikincidir.[30] ABŞ dünyada dəyərinə görə məhsullarin ən böyük idxalçisi və ikinci ən böyük ixracatçisidir.[31][32] Əhalisi dünya cəminin yalniz 4,3%-i olmasina baxmayaraq[33] ABŞ dünyada ümumi sərvətin 31%-ni təşkil edir, qlobal sərvətin ən böyük payi tək bir ölkədə cəmlənmişdir.Geniş gəlir və sərvət bərabərsizliyinə baxmayaraq, ABŞ orta əmək haqqi, insan inkişafi, adambaşina düşən ÜDM və işçi məhsuldarliği da daxil olmaqla sosial-iqtisadi göstəricilərdə çox yüksək sirada qalmağa davam edir.[35][36] Qlobal hərbi xərclərinin üçdə birini təşkil edən ABŞ dünyanin ən qabaqcil hərbi qüvvəsidir[37] və beynəlxalq səviyyədə aparici siyasi, mədəni və elmi gücdür.